Makundi ya damu yana sifa tofauti kulingana na uwepo wa aina fulani za protini (antijeni) kwenye chembe nyekundu za damu. Makundi haya yanagawanywa kulingana na mfumo wa ABO na mfumo wa Rhesus (Rh).
1. Makundi ya Damu Katika Mfumo wa ABO
Kuna makundi manne ya msingi ya damu:
✅ A – Ina antijeni A kwenye chembe nyekundu za damu na kingamwili (antibodies) za B kwenye plasma.
✅ B – Ina antijeni B kwenye chembe nyekundu za damu na kingamwili za A kwenye plasma.
✅ AB – Ina antijeni zote A na B, lakini haina kingamwili za A wala B (ndio mpokeaji wa damu wa aina zote).
✅ O – Haina antijeni A wala B, lakini ina kingamwili za A na B kwenye plasma (ndio mtoaji wa damu kwa kila mtu – universal donor).
2. Mfumo wa Rhesus (Rh)
Kila kundi la damu linaweza kuwa Rh-positive (+) au Rh-negative (-), kutegemea na uwepo wa antijeni ya Rh (D).
-
Rh+ (chanya) – Ina protini ya Rh kwenye chembe nyekundu za damu.
-
Rh- (hasi) – Haina protini ya Rh.
🔹 Mfano: Damu ya kundi A inaweza kuwa A+ au A-, na damu ya kundi O inaweza kuwa O+ au O-.
3. Sifa Muhimu za Makundi ya Damu
| Kundi la Damu | Inaweza Kutoa Damu Kwa | Inaweza Kupokea Damu Kutoka |
|---|---|---|
| A+ | A+, AB+ | A+, A-, O+, O- |
| A- | A+, A-, AB+, AB- | A-, O- |
| B+ | B+, AB+ | B+, B-, O+, O- |
| B- | B+, B-, AB+, AB- | B-, O- |
| AB+ | AB+ (Universal recipient) | A+, A-, B+, B-, AB+, AB-, O+, O- |
| AB- | AB+, AB- | A-, B-, AB-, O- |
| O+ | O+, A+, B+, AB+ | O+, O- |
| O- | Wote (Universal donor) | O- |
4. Umuhimu wa Makundi ya Damu
-
Kundi O-: Ni mtoaji wa damu wa wote (universal donor) kwa sababu haina antijeni A, B, wala Rh.
-
Kundi AB+: Ni mpokeaji wa damu wa wote (universal recipient) kwa sababu haina kingamwili za A, B, wala Rh.
-
Kujua kundi lako la damu ni muhimu kwa dharura za kiafya, uchangiaji damu, na ujauzito (Rh- inaweza kuathiri ujauzito wa Rh+).
Ungependa maelezo zaidi kuhusu athari za makundi ya damu kwenye afya au ujauzito? 😊